Sümer Medeniyeti inanışına göre An (veya Anu) “gök” anlamına gelmekte ve Sümer panteonunun en yüce tanrısıdır. An, göklerin hâkimi, kozmik düzenin kaynağı olarak kabul edilir.
Sümercedeki bu “An” kavramı, hüküm verme, yazgıyı belirleme ve “zamanın başlangıcı” kavramlarıyla ilişkilidir. Bu da Türkçedeki “An” ve “dem” “şimdi” bağlantısı çağrıştırıyor.
An: Türkçede hem “çok kısa zaman dilimi” (şimdiki zamanın kesiti) hem de “hatırlama” eyleminde kök olarak bulunur (anmak).
İlişkisi Anmak: Türkçede iki yönlüdür: Hatırlamak (geçmişe dönük çağırma) Adını söylemek (varlığı dile getirme) Bunun Kuranı Kerimdeki karşılığı “zikir” kelimesidir. Zekeriya adı bu bağlamda erkek adı olarak kullanılmaktadır.
Kur’an’ı Kerim’de Allah’ı çokça zikrediniz/anınız” buyurulmuştur. Gazi Mustafa Kemal Atatürk de “Bu söylediklerim hakikat olduğu gün, senden (Türk Milleti’nden) ve bütün medeni beşeriyetten dileğim şudur: BENİ HATIRLAYINIZ!" demiştir. Buradaki ben, sadece şahıs olarak Atatürk değil; temsil ettiği değerler, bağımsızlık mücadelesi, Cumhuriyet idealleridir.
Türkçede anmak: Bir kişiyi, olayı veya değeri bilinçte canlandırmak, hatırlamak ve dile getirmek ve yaşayıp yaşatmaktır.
Günümüzde zikir denince tanrıya ait adları tekrar etme, bilinçte sürekli tutma eylemi anlaşılmaktadır. Halbuki “Anmak”, onu geçmişte bırakmak değil, o ruhu şimdiki zamana taşıyarak onun ilkelerini yaşantımıza hakim kılmak olmalıdır.
16. YY mutasavvıflarından Niyazi Mısri. “Anı daimdir hakikat güneşi An’ım, ben gelmezem , ben gitmezem Sır ile bana içimden söylenir Misriya ben doğmazem ben ölmezem “diyerek bu düşünceyi şiir olarak dile getirmiştir.
Tanrı nerde diye sorardım küçükken büyüklerimize. Onlar da “an”dığın yerde diye cevap verirlerdi. Ama biz an”da olduğumuzun idrakinde olmadığımız dan bir ömür Tanrı aramaya çıktık. Sonra mezarlıklardan geçerken sorduklarımızı andık Şimdi çocukluğumu anıyorum. Bireysel varlığımla dostlarımın anısındayım ve en fazla üç kuşak sonra bu anı ortadan kalkacak. Ama hakikat güneşini doğuran Hz. Adem ve onun bilinci ebedi parlayacaktır. Ne mutlu Adem olmanın erdeminde olanlara…